De nucleaire voorzieningen

De wet van 11 april 2003, aangepast bij wet van 12 juli 2022, heeft SYNATOM de verantwoordelijkheid toevertrouwd voor het verzekeren van de dekking van de kosten van:

  • het beheer van bestraalde splijtstoffen (gebruikte splijtstof),
  • de ontmanteling van de kerncentrales.

De voorziening voor het beheer van bestraalde splijtstoffen

Deze voorziening moet alle kosten dekken van het beheer van de gebruikte splijtstof, van de tussentijdse opslag tot de definitieve berging in diepe geologische lagen.

SYNATOM heeft mechanismen ontwikkeld die het in staat stellen in de loop van de jaren de nodige financiële middelen te verzamelen. SYNATOM houdt met name rekening met de werkingsduur van de 7 Belgische kerncentrales. 

 

Evolutie van de voorzieningen voor het beheer verbruikte splijtstof
 (in miljoen euro)

 

Evolutie van de actualisatievoet
2023-actualisationFR

Wist u dit?

De Europese Commissie heeft in 2011 een Euratom-richtlijn uitgevaardigd met het oog op een gemeenschappelijk kader voor het verantwoordelijke en veilige beheer van gebruikte splijtstof en radioactief afval. Deze richtlijn werd op 3 juni 2014 omgezet naar Belgisch recht. Ze verplicht elke lidstaat een Nationaal programma op te stellen. Het Belgische Nationale programma voor het beheer van gebruikte splijtstof en radioactief afval werd in 2015 voor het eerst aan de Europese Commissie voorgelegd. Om de 3 jaar zal de Commissie een voortgangsrapport over de uitvoering van de richtlijn ontvangen. 

De voorziening voor de ontmanteling van de kerncentrales

Tegelijkertijd legt SYNATOM voorzieningen aan voor de volledige ontmanteling van de kerncentrales.

Hoe vindt de ontmanteling plaats?

Ze verloopt in drie fasen:

  1. de definitieve stilstand, het leegmaken van de kringen en de verwijdering van de splijtstof uit het desactiveringsdok. Deze fase wordt door de exploitatievergunning gedekt. Zij bestrijkt een periode van ongeveer 5 jaar.
  2. de ontmanteling van de installaties;
  3. het herstel van de vestigingsplaats in haar oorspronkelijke staat (green field).

De twee laatste fasen zijn het voorwerp van een door het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle - FANC verleende ontmantelingsvergunning. Men schat dat ze 10 tot 15 jaar zullen duren.

SYNATOM volgt de technologische evoluties en de feedback van andere kernexploitanten van nabij. Er zijn al studies ondernomen om de effectiefste strategieën te bepalen.  

Evolutie van de voorzieningen voor de ontmanteling
(in miljoen euro)
2023-demantelement-FR

 

Évolution des taux d’actualisation
2023-demnatelementFR

 

Strenge regels en doorlopende controles

De wet van 2003 die van SYNATOM een kernprovisievennootschap heeft gemaakt, heeft een Commissie voor nucleaire voorzieningen ingevoerd. Deze Commissie is bevoegd voor het advies over en de controle van het bestaan, de toereikendheid en de beschikbaarheid van de voorzieningen.

De Commissie voor nucleaire voorzieningen telt vijf effectieve leden (of hun plaatsvervangers):

  • de Administrateur-generaal van de Thesaurie;
  • de Voorzitter van het directiecomité van de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG);
  • de Voorzitter van de Federale Overheidsdienst Begroting en Beheerscontrole;
  • de Secretaris-generaal van de Nationale Bank van België;
  • de Directeur–generaal van de Algemene Directie Energie.

De Commissie telt ook drie raadgevende leden:

  • de Directeur-generaal van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC),
  • de Directeur-generaal van NIRAS,
  • de Gedelegeerd bestuurder van SYNATOM.

De Commissie geeft enerzijds adviezen over:

  • de methodes voor de aanleg van de voorzieningen; ze evalueert ook periodiek het gepaste karakter van deze methodes;
  • het maximale percentage dat SYNATOM aan de kernexploitanten mag lenen;
  • de activacategorieën waarin SYNATOM investeert.

Daarnaast controleert de Commissie:

  • de gegevens over de toereikendheid van de voorzieningen;
  • de correcte toepassing van de methodes voor de aanleg van de voorzieningen;
  • de voorwaarden tegen dewelke SYNATOM haar fondsen leent aan de kernexploitanten;
  • de beschikbaarheid van de fondsen.

Om de drie jaar maakt SYNATOM aan de Commissie een gedetailleerd dossier over met onder meer de methodologie voor de aanleg van de voorzieningen, de financiële strategie, de timing, ... Dit dossier bevat niet alleen economische berekeningen maar ook van de kernexploitant afkomstige technische documenten.

Het laatste dossier werd in september 2016 aan de Commissie voor nucleaire voorzieningen overgemaakt. Deze beschikt over 90 dagen om een advies  uit te brengen en doet voor de analyse van dit dossier, een beroep op o.a. de technische expertise van NIRAS. Vervolgens, kan de Commissie het goedkeuren of aanbevelingen geven om rekening mee te houden bij het opstellen van het volgende dossier.

Hoe beheert SYNATOM het geld van de voorzieningen?

De wet van 11 april 2003 heeft aan SYNATOM de verantwoordelijkheid toevertrouwd voor het beheer van de fondsen die de kosten van de ontmanteling en het beheer van bestraalde splijtstoffen moeten dekken. De wet bepaalt ook de manier waarop SYNATOM deze fondsen mag beheren:

  1. SYNATOM mag geld lenen aan de kernexploitanten tegen de tarieven die worden toegepast voor industriële kredieten, tot 75% van het totale bedrag van de voorzieningen. De kredietkwaliteit van elke kernexploitant wordt periodiek gemeten en herzien aan de hand van de verhouding tussen de schuldenlast en het eigen vermogen op geconsolideerde basis en aan de hand van een 'credit rating' van een internationaal gereputeerd ratingbureau.

    Wist u dit?

    De Commissie voor nucleaire voorzieningen kan het maximale percentage van de fondsen dat de kernprovisievennootschap aan een kernexploitant mag lenen zowel neerwaarts als opwaarts herzien, afhankelijk van de evolutie van de kredietkwaliteit van de exploitant volgens deze criteria en aan de hand van een graduele en transparante schaal die bepaald is in een overeenkomst tussen de Staat, de kernprovisievennootschap en de kernexploitanten. 

  2. SYNATOM kan het saldo beleggen in:

  • activa buiten de kernexploitanten, met een voldoende diversificatie;
  • leningen aan andere rechtspersonen dan de kernexploitanten. De voorwaarden van de leningen en de waarborgen die de begunstigden aan de leningen aan SYNATOM moeten geven, zijn in deze conventies bepaald.

De conventies worden ter goedkeuring voorgelegd aan de Commissie voor nucleaire voorzieningen, die nagaat of ze overeenstemmen met de bepalingen van de wet.

Om de Commissie voor nucleaire voorzieningen in staat te stellen haar opdrachten te vervullen, deelt de kernprovisievennootschap haar elk jaar het bedrag mee van de voorzieningen die aangelegd zijn voor de ontmanteling en het beheer van bestraalde splijtstoffen, de waardering van de activa die met deze voorzieningen overeenkomen, de uitgaven voor de drie volgende jaren, de algemene oriëntatie van haar investeringsbeleid, de internationale 'credit rating' en de schuldratio van de kernexploitant.

De wet van 2003 legt SYNATOM bovendien de verplichting op om doorlopend voldoende liquiditeiten aan te houden om alle uitgaven voor de ontmanteling en het beheer van bestraalde splijtstoffen te dekken die in de 3 volgende jaren nodig zouden zijn.

Hoe garandeert men dat de door SYNATOM aangelegde voorzieningen volstaan?

De voorzieningen voor de ontmanteling worden zodanig aangelegd dat zij voor elke kerncentrale het volledige geactualiseerde bedrag dekken van de ontmantelingskosten op het ogenblik van de definitieve stilstand.
De ontmanteling zal voor rekening van SYNATOM door de kernexploitanten worden uitgevoerd. Anderzijds zal het beheer van bestraalde splijtstoffen de exclusieve verantwoordelijkheid van SYNATOM zijn.

Om de drie jaar maakt SYNATOM de Commissie voor nucleaire voorzieningen een gedetailleerd dossier over met onder meer:

  • een uitgewerkt scenario voor de ontmanteling van de kerncentrales en voor het beheer van bestraalde splijtstoffen;
  • een gedetailleerde raming van de betrokken kosten, alsmede een planning in de tijd van de voorziene uitgaven;
  • een berekeningsmethode voor de opbouw van de voorzieningen, met gebruik van actualisatie- en kapitalisatievoeten volgens geijkte technieken van financiële analyse.

Dit dossier bevat dus niet alleen economische berekeningen maar ook van de kernexploitant en van SYNATOM afkomstige technische documenten.

Om deze werkzaamheden uit te voeren, laten ELECTRABEL en SYNATOM zich bijstaan door experts van het studiebureau TRACTEBEL Engie en doen zij een beroep op de internationale expertise van de onderneming Siempelkamp NIS Ingenieurgesellschaft mbH.

Het eerste dossier werd in 2004 overgemaakt. Het laatste tot op heden werd in september 2016 aan de Commissie voor nucleaire voorzieningen overgemaakt. Deze beschikt over 90 dagen om een advies uit te brengen en doet voor de analyse van dit dossier, een beroep op o.a. de expertise van NIRAS. Vervolgens, kan de Commissie het goedkeuren of aanbevelingen geven om rekening mee te houden bij het opstellen van het volgende dossier.